Khử trùng là quá trình được thực hiện để loại trừ và tiêu diệt hoàn toàn các loại nấm, vi khuẩn, virus cũng như các dạng bào tử,...tồn tại trên bề mặt các dụng cụ trong phòng thí nghiệm, dụng cụ y tế, các dung dịch thuốc hay các hợp chất dùng trong nuôi cấy sinh học,....Để khử trùng, người ta có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau. Vậy những phương pháp đó là gì? Hãy cùng tìm hiểu các cách khử trùng đúng kỹ thuật mà Phương Nam 24h chia sẻ trong bài này.
1. Khử trùng bằng nhiệt
Ở nhiệt độ cao, các phân tử (cũng như cấu trúc, chức năng) của tế bào vi sinh vật sẽ bị biến tính. Khi các tế bào biến tính, vi sinh vật sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn. Để khử trùng bằng nhiệt, hiện nay người ta áp dụng nhiều phương pháp khác nhau như:
- Đốt cháy: Để khử trùng các dụng cụ kim loại như: que cấy, kẹp, kéo, dao,..., người ta sẽ dùng lửa đèn cồn hoặc ga tác động lên chúng. Dưới ảnh hưởng của nhiệt độ, các tế bào của vi sinh vật sẽ bị đốt cháy và phá hủy.
- Đun sôi: Các dụng cụ sẽ được xử lý bằng nước sôi ở 100 độ C trong vòng 30 phút. Phương pháp này có thể tiêu diệt hầu hết các loại vi sinh vật, trừ những loại có bào tử.
- Gia nhiệt trong nồi hấp tiệt trùng: Để khử trùng các dụng cụ y tế, người ta sẽ dùng nồi hấp tiệt trùng. Dưới tác động của mức nhiệt độ trên 121 độ C trong 15 phút, các tế bào của vi sinh vật sẽ bị biến tính làm đảo ngược các enzyme và cấu trúc protein. Từ đó, vi sinh vật sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn.
- Tiệt trùng khô nhiệt: Là cách tiêu diệt vi khuẩn bằng quá trình oxy hóa các thành phần tế bào của chúng. Phương pháp này được áp dụng cho những dụng cụ, vật liệu không thể tiệt trùng bằng hơi nước.
- Tiệt trùng Pasteur: Là phương pháp kiểm soát sự tăng trưởng và làm chậm quá trình phát triển của các vi sinh vật có trong mẫu. Phương pháp tiệt trùng Pasteur thường được áp dụng cho việc tiệt trùng sữa cũng như các chất lỏng nhạy với nhiệt.
2. Phương pháp lọc
Phương pháp lọc là cách tiệt trùng bằng việc sử dụng bộ lọc có màng lọc xốp. Màng lọc xốp này có những lỗ nhỏ với đường kính bé hơn đường kính của vi sinh vật (thường nhỏ hơn 0.22 micro). Bộ lọc này có chứa amiang nên không làm ảnh hưởng đến môi trường. Phương pháp tiệt trùng bằng bộ lọc được áp dụng cho những chất lỏng, trong, có độ nhạy tương đối yếu và không chịu được nhiệt độ cao trên 60 độ C.
3. Tiệt trùng bằng bức xạ
Phương pháp tiệt trùng bằng bức xạ thường được áp dụng trong các bệnh viện cũng như phòng nuôi cấy vi sinh vật. Người ta sẽ dùng tia tử ngoại (UV), tia X hoặc các tia phóng xạ như beta, gamma,…để khử trùng các sản phẩm thuốc, thiết bị thí nghiệm, bình chứa hoặc các sản phẩm đóng gói. Phương pháp này được thực hiện bằng cách cho mẫu cần tiệt trùng tiếp xúc với bức xạ ion hóa dưới dạng bức xạ gamma từ một nguồn đồng vị phóng xạ thích hợp như 60 Co (cobalt 60) hoặc của các điện tử năng lượng bởi một máy gia tốc electron phù hợp.
4. Phương pháp hóa học
Phương pháp tiệt trùng hóa học là sử dụng các hóa chất như: Sterilant, Sterilizer, Sporicide,...để phá hủy tất cả các cấu trúc sống của vi sinh vật (tế bào, nội bào tử) hoặc sử dụng các chất sát trùng như: Chlorine, dung dịch kiềm,…để giết tế bào vi sinh vật nhưng không tác dụng đến bào tử, an toàn cho các mô sinh vật sống với một liều lượng nhất định.
5. Phương pháp tiệt trùng bằng khí
Tiệt trùng bằng khí là phương pháp sử dụng các chất khí như ethylene oxide hoặc một chất rất dễ bay hơi sau đó trộn với các loại khí trơ phù hợp để giảm bớt độc tính và tiêu diệt các vi khuẩn. Hiệu quả khi tiệt trùng bằng phương pháp này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: nồng độ của khí, độ ẩm, thời gian tiếp xúc, nhiệt độ và bản chất của sản phẩm do đó sẽ phải áp dụng với vật liệu cần được khử trùng một cách thích hợp.
Trên đây là các cách khử trùng được áp dụng phổ biến mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc. Mỗi phương pháp trên đây sẽ được áp dụng cho từng vật liệu cần được khử trùng riêng biệt, đảm bảo giúp cho vi khuẩn sẽ được tiêu diệt hoàn toàn mà không gây ảnh hưởng đến đặc điểm, tính chất của vật liệu. Hi vọng sau khi tham khảo bài viết, các bạn đã có thêm những thông tin bổ ích về các phương pháp cũng như kỹ thuật được áp dụng để khử trùng hiện nay.
