Tội phạm là một hiện tượng có tính chất đặc biệt nguy hiểm vì gây ra những ảnh hưởng xấu đến sự tồn tại và phát triển chung của xã hội. Tội phạm có rất nhiều loại và cần được phân loại để xác định tính chất cũng như mức độ nguy hiểm từ đó đưa ra ra hình phạt áp dụng. Vậy có bao nhiêu loại tội phạm theo Bộ luật hình sự và căn cứ vào đâu để đưa ra hình phạt thích hợp cho tội phạm? Hãy cùng tìm hiểu những vấn đề này thông qua bài viết.
Có bao nhiêu loại tội phạm được quy định trong Bộ luật hình sự?
Theo Bộ luật hình sự, tội phạm được chia thành 4 loại là: tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Mỗi một tội phạm sau khi phân loại sẽ phải chịu những hình phạt dành riêng cho hành vi phạm tội của mình, cụ thể như sau:
► Tội phạm ít nghiêm trọng: Là những trường hợp mà hành vi phạm tội không gây ra những nguy hại quá lớn cho xã hội. Ví dụ như: tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp; tội xâm phạm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; tội xâm phạm quyền bình đẳng giới;....Mức phạt cho tội phạm ít nghiêm trọng thường là tiền mặt, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù có thời hạn không quá 3 năm.
► Tội phạm nghiêm trọng: Là những trường hợp mà hành vi phạm tội gây ra những mối nguy hại lớn cho xã hội. Ví dụ như: bắt cóc chiếm đoạt tài sản, đe dọa giết người, bức tử,….Mức phạt cao nhất cho tội phạm nghiêm trọng là phạt tù từ trên 3 năm đến 7 năm.
► Tội phạm rất nghiêm trọng: Là những trường hợp mà hành vi phạm tội gây nguy hại rất lớn cho xã hội. Ví dụ như: mua bán người, chiếm đoạt người dưới 16 tuổi, hiếp dâm, tàng trữ và vận chuyển ma túy,….Mức phạt cao nhất dành cho tội phạm rất nghiêm trọng là phạt tù từ trên 7 năm đến 15 năm.
► Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng: Là những trường hợp mà hành vi phạm tội gây nguy hại đặc biệt cho xã hội. Ví dụ như: cố ý giết người, phản bội Tổ quốc, xâm phạm an ninh lãnh thổ,…Mức hình phạt cao nhất dành cho tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là bị phạt tù trên 15 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.
Các yếu tố căn cứ để phân loại tội phạm trong Bộ luật hình sự
Như vậy có thể thấy, Bộ luật hình sự của Pháp luật Việt Nam quy định rõ ràng tội phạm được chia làm 4 loại. Vậy các yếu tố căn cứ để phân loại tội phạm theo bộ luật hình sự là gì? Để phân loại tội phạm và đưa ra những hình phạt phù hợp cho hành vi phạm tội, những cá nhân, tổ chức có trách nhiệm sẽ căn cứ vào các yếu tố sau:
► Hình thức phạm tội của tội phạm: gồm hai hình thức là tội phạm có ý phạm tội và tội phạm vô ý phạm tội.
► Tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự:
- Các tình tiết giảm nhẹ tội bao gồm: Người phạm tội đã ngăn chặn, làm giảm bớt tác hại của tội phạm; Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả; Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng; Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết; Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác gây ra; Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra; Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn; Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng; Phạm tội vì bị người khác đe dọạ, cưỡng bức; Phạm tội do lạc hậu; Người phạm tội là phụ nữ có thai; Người phạm tội là người già; Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình; Người phạm tội tự thú; Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; Người phạm tội tích cực giúp đỡ các cơ quan có trách nhiệm phát hiện, điều tra tội phạm; Người phạm tội đã lập công chuộc tội; Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác.
- Các tình tiết tăng nặng tội bao gồm: Phạm tội có tổ chức; Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội; Phạm tội có tính chất côn đồ; Phạm tội vì động cơ đê hèn; Cố tình thực hiện tội phạm đến cùng; Phạm tội nhiều lần, tái phạm, tái phạm nguy hiểm; Phạm tội đối với trẻ em, phụ nữ có thai, người già, người ở trong tình trạng không thể tự vệ được hoặc đối với người lệ thuộc mình về mặt vật chất, tinh thần, công tác hoặc các mặt khác; Xâm phạm tài sản của Nhà nước; Phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng; Lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, thiên tai, dịch bệnh hoặc những khó khăn đặc biệt khác của xã hội để phạm tội; Dùng thủ đoạn xảo quyệt, tàn ác phạm tội hoặc thủ đoạn, phương tiện có khả năng gây nguy hại cho nhiều người; Xúi giục người chưa thành niên phạm tội; Có hành động xảo quyệt, hung hãn nhằm trốn tránh, che giấu tội phạm.
► Loại cấu thành tội phạm: gồm hai loại đó là cấu thành vật chất và cấu thành hình thức.
Trên đây là các loại tội phạm được quy định trong Bộ luật hình sự của nước ta. Để xác định và đưa ra hình phạt thích hợp cho tội phạm thì những cá nhân, tổ chức có trách nhiệm cần dựa vào các yếu tố căn cứ để phân loại tội phạm trong Bộ luật hình sự.
