Cảm lạnh là căn bệnh truyền nhiễm thường gặp nhất trên thế giới. Mặc dù khả năng gây biến chứng và tử vong của căn bệnh này là cực kỳ thấp nhưng nó vẫn mang lại sự khó chịu cho những người mắc phải. Do đó hiểu được bản chất bệnh cảm lạnh là gì và biết rõ nguyên nhân, các triệu chứng của bệnh sẽ giúp bạn có thể đề phòng cũng như điều trị một cách hiệu quả.
Cảm lạnh là bệnh gì?
Cảm lạnh hay còn được gọi đầy đủ là cảm lạnh thông thường, là một căn bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, ảnh hưởng chủ yếu đến mũi và các cơ quan thuộc đường hô hấp trên (bao gồm khoang mũi, cổ họng, xoang và thanh quản). Cảm lạnh là căn bệnh truyền nhiễm thường gặp nhất ở người, đã tồn tại trong suốt chiều dài lịch sử hàng ngàn năm của nhân loại. Trung bình mỗi năm người lớn bị cảm lạnh từ 02 đến 03 lần. Con số này lên tới 06 - 08 lần ở trẻ em.
Các nguyên nhân gây nên cảm lạnh
1. Virus
Nguyên nhân chính dẫn đến cảm lạnh là do virus. Hiện nay có hơn 200 chủng virus khác nhau có liên quan đến việc gây ra cảm lạnh thông thường. Trong đó phổ biến nhất lần lượt là các chủng: rhinovirus (chiếm khoảng 70 - 80% trường hợp), coronavirus (chiếm khoảng 15% trường hợp), orthomyxoviridae (chiếm khoảng 10 - 15%), adenovirus (chiếm khoảng 5%),….Thông thường trong cơ thể bệnh nhân bị cảm lạnh sẽ có nhiều hơn một loại virus hiện diện.
2. Lây nhiễm
Virus cảm lạnh có thể tồn tại rất lâu ngoài môi trường (hơn 18 giờ đồng hồ đối với rhinovirus). Do đó, chúng thường được lây nhiễm thông qua các con đường sau:
► Trực tiếp: Hít hay nuốt phải các giọt chất nhầy có chứa virus lơ lửng trong không khí. Các giọt chất nhầy này thường do những người bị nhiễm bệnh tiết ra. Chẳng hạn như một cơn hắt hơi có thể tạo ra khoảng 40.000 giọt chất nhầy và lan tỏa trong một khu vực có bán kính 2m kể từ vị trí bệnh nhân.
► Gián tiếp: Một bộ phận trên cơ thể (thường là tay) tiếp xúc trực tiếp với dịch nhầy hoặc các vật thể bị nhiễm trùng, sau đó bộ phận này tiếp xúc với mũi, họng hoặc nơi có thể xảy ra nhiễm trùng.
3. Thời tiết
Thời tiết lạnh cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới việc bị cảm lạnh - dù chưa được xác định một cách dứt khoát. Nhưng theo nhiều nghiên cứu về yếu tố khoa học và xã hội thì thời tiết lạnh sẽ làm tăng nguy cơ mắc phải cảm lạnh do các nguyên nhân sau:
- Nhiệt độ hạ thấp làm giảm khả năng phản ứng của hệ miễn dịch.
- Không khí khô hanh cho phép các giọt nhầy tồn tại lâu và phân tán xa hơn.
- Độ ẩm thấp làm tăng tốc độ lan truyền của virus.
- Trời lạnh khiến mọi người ở nhà nhiều hơn, tăng khả năng tiếp xúc với người bệnh.
4. Các nguyên nhân khác
Thiếu ngủ, suy dinh dưỡng hay một số nguyên nhân khác gây suy giảm hệ miễn dịch là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh cảm lạnh.
Triệu chứng của bệnh cảm lạnh
► Các triệu chứng của bệnh cảm lạnh thông thường sẽ bắt đầu trong vòng 16 giờ đồng hồ sau khi tiếp xúc với vi khuẩn và đạt đến đỉnh điểm trong thời gian 02 - 04 ngày kể từ khi khởi phát. Sau đó, các triệu chứng này sẽ giảm dần và kết thúc trong thời gian 07 - 10 ngày. Tuy nhiên đôi khi chúng cũng có thể kéo dài tới 03 tuần.
Đặc biệt hơn, khi nhiễm virus thì các tế bào thuộc hệ thống miễn dịch sẽ giải phóng hàng loạt chất trung gian như: bradykinin, prostaglandin, leukotriene, histamine, interleukin,…. Và chính những chất này mới là nguyên nhân gây ra các triệu chứng chủ yếu chứ không phải do virus.
► Các triệu chứng điển hình của bệnh cảm lạnh bao gồm:
- Ho: Xuất hiện ở khoảng 50% trường hợp mắc bệnh. Dịch nhầy tràn từ mũi xuống hầu họng hoặc vi khuẩn, dị vật xuất hiện ở thanh quản sẽ gây ra phản xạ ho. Thời gian ho trung bình là 18 ngày và trong một số trường hợp còn có thể kéo dài hơn kể cả khi đã hết nhiễm trùng. Ở trẻ em, thời gian ho kéo dài hơn 10 ngày xuất hiện ở 35 - 40% trường hợp nhiễm bệnh, 10% trường hợp có thời gian ho kéo dài tới hơn 25 ngày.
- Hắt hơi, sổ mũi, nghẹt mũi: Histamine tăng tính thấm của mạch máu làm cho chất lỏng thoát khỏi các mao mạch và chảy vào các mô, từ đó gây ra các triệu chứng: sổ mũi, nghẹt mũi, chảy nước mắt. Đồng thời chất này cũng kích thích thần kinh cảm giác từ đó gây ra tình trạng hắt hơi. Màu sắc của dịch mũi có thể thay đổi từ trong suốt sang màu vàng hoặc xanh lá cây.
- Đau họng: Các chất brandykinin, prostaglandin, leukotriene gây giãn mạch, tăng tính thẩm thấu mao mạch tại niêm mạc đường hô hấp, từ đó gây viêm họng, đau họng. Đau họng chiếm khoảng 40% trường hợp mắc bệnh.
- Sốt: Triệu chứng sốt hay nhiệt độ cơ thể tăng cao xảy ra do chất gây sốt nội sinh interleukin. Sốt thường không xuất hiện ở người lớn nhưng lại khá phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Ngoài ra, bệnh đôi khi có thể đi kèm với các triệu chứng như đau cơ, mệt mỏi, đau đầu và chán ăn.
Trên đây là thông tin chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc về vấn đề cảm lạnh là gì và nguyên nhân, triệu chứng biểu hiện của bệnh cảm lạnh. Mặc dù bệnh cảm lạnh thường không gây ảnh hưởng quá lớn đến sức khỏe con người, tuy nhiên khi bị bệnh sẽ mang lại cảm giác khó chịu và gây ảnh hưởng đến những hoạt động hàng ngày. Hi vọng sau khi tham khảo xong bài viết, các bạn sẽ có thêm kiến thức để biết cách đối phó và đề phòng bệnh cảm lạnh, bảo vệ sức khỏe của mình cũng như những người thân trong gia đình.
