Trong cuộc sống, chắc hẳn bạn đã từng sử dụng hoặc nghe nói đến các vật dụng như: xoong chảo inox, đũa inox, muỗng inox,….Từ những đồ vật trên, chúng ta có thể hiểu được inox hẳn là một loại vật liệu. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa biết rõ thực chất inox là vật liệu gì và nguồn gốc hình thành của nó như thế nào?
Inox là vật liệu gì?
Trong ngành luyện kim, inox, hay còn được gọi là thép không gỉ hoặc thép inox, là một loại thép hợp kim có pha trộn tối thiểu 10,5% crôm theo tỷ lệ khối lượng. Tên gọi thép inox được bắt nguồn từ tiếng Pháp “inoxydable” có nghĩa là “không gỉ”.
Thép không gỉ được yêu thích bởi khả năng chống ăn mòn rất tốt. Khả năng này tăng lên nếu hàm lượng crôm được pha trộn trong thép tăng. Bên cạnh đó, các nhà sản xuất còn có thể bổ sung thêm nhiều chất khác để làm thay đổi một số thuộc tính như: khả năng chống ăn mòn trong dung dịch axit và clorua, độ cứng, độ bền, trọng lượng,….Do đó có rất nhiều các loại inox với thành phần, tỷ lệ khác nhau được sản xuất để phù hợp cho một số yêu cầu, môi trường cũng như điều kiện làm việc nhất định.
Sở hữu những ưu điểm tuyệt vời như: khả năng chống ăn mòn cao, dễ nhuộm màu và bền màu, có độ bóng tốt, ít phải bảo trì,...nên inox đã trở thành một loại vật liệu lý tưởng, được sử dụng cực kỳ phổ biến trong những ngành nghề đòi hỏi phải có cả độ bền của thép cũng như khả năng chống ăn mòn tốt. Cụ thể như: sản xuất thiết bị gia dụng, dụng cụ y tế, vật liệu xây dựng, thiết bị công nghiệp,….
Nguồn gốc hình thành của inox?
Khả năng chống ăn mòn của hợp kim sắt - crôm đã được phát hiện và công nhận lầu đầu tiên bởi nhà luyện kim người Pháp Pierre Berthier vào đầu thế kỷ 19. Ông đã ghi nhận được khả năng chống lại sự ăn mòn từ một số loại axit của hợp kim này và đề nghị sử dụng chúng làm dao, kéo. Tuy nhiên lúc này, các nhà luyện kim vẫn chưa thể tạo ra được một hợp kim của sắt với hàm lượng carbon thấp và crôm cao. Điều này đã dẫn đến việc các loại thép không gỉ lúc bấy giờ có hàm lượng carbon rất cao. Vì thế, chúng quá giòn để ứng dụng được vào thực tế.
Đến năm 1872, hai nhà luyện kim người Anh là John T.Woods và John Clark đã được cấp bằng sáng chế về một hợp kim của sắt có khả năng “chống nước”. Hợp kim này có hàm lượng crôm lên tới 35%. Đây được xem là bằng sáng chế đầu tiên của inox.
Năm 1875, nhà sáng chế người Pháp Henri Brustlein đã chỉ ra tầm quan trọng của hàm lượng carbon thấp trong việc chế tạo thép không gỉ. Ông lưu ý rằng để tạo ra một hợp kim có tỷ lệ crôm cao, hàm lượng carbon phải dưới 0,15%.
Năm 1895, nhà hóa học người Đức Hans Goldschmidt đã phát triển được một quy trình nhiệt năng để sản xuất crôm không chứa carbon, từ đó đẩy mạnh khả năng sản xuất hợp kim sắt - crôm.
Vào năm 1904, nhà khoa học người Pháp Leon Guillet đã tiến hành nghiên cứu sâu rộng về nhiều hợp kim của sắt - crôm nhưng ông vẫn chưa tìm ra được một tỷ lệ hợp lý cho loại vật liệu này.
Năm 1911, hai nhà khoa học người Đức là Monnartz và Borchers đã phát hiện thấy sự gia tăng đáng kể về khả năng chống ăn mòn khi có ít nhất 10,5% crôm.
Năm 1912, nhà luyện kim người Anh Harry Brearley được giao nhiệm vụ tìm kiếm một giải pháp để hạn chế tình trạng các khẩu súng bị ăn mòn quá nhanh. Ông đã làm nhiều loại thử nghiệm khác nhau và vào ngày 13/8/1913, Brearley chế tạo thành công loại inox đầu tiên với tỷ lệ 0,24% carbon và 12,8% crôm.
Năm 1924, tiến sĩ người Anh W. H. Hatfield phát triển ra một loại inox mới với tỷ lệ 18% crôm và 8% niken (18/8). Đây chính là loại inox 304 đang được sử dụng rộng rãi và phổ biến ngày nay. Sau đó bằng cách thay niken thành titan, ông phát minh ra loại thép 321. Kể từ đó, việc thêm vào inox các chất với tỷ lệ khác nhau đã trở thành phương pháp chính giúp tạo ra những loại inox mới, có đặc tính kỹ thuật theo yêu cầu cụ thể.
Trên đây là một số thông tin mà chúng tôi muốn chia sẻ với bạn đọc về vấn đề inox là loại vật liệu gì cũng như nguồn gốc ra đời và phát triển của inox như thế nào. Trải qua hơn một thế kỷ hình thành và phát triển, hiện nay đang có khoảng 150 loại thép inox khác nhau, được ứng dụng ở nhiều lĩnh vực quan trọng trong đời sống.
