Đặt giáo dục là quốc sách hàng đầu nên ở nước ta sớm đã có các trường đại học được xây dựng và đi vào hoạt động. Tính đến thời điểm hiện tại, con số các trường đại học ở Việt Nam đã lên tới hàng trăm. Tuy nhiên không phải ai cũng biết về trường đại học có bề dày lịch sử lâu đời nhất. Hãy cùng Phương Nam 24h điểm qua danh sách các trường đại học đầu tiên của Việt Nam.
1. Trường Đại học Y Hà Nội
Trường Đại học Y Hà Nội có tiền thân là trường Đại học Y dược Đông Dương, được thành lập vào năm 1902 dưới sự điều hành của người Pháp. Hiệu trưởng đầu tiên của trường là một danh y nổi tiếng thế giới - Bác sĩ Yersin. Trong giai đoạn từ năm 1902 đến 1945, tất cả các cán bộ, giảng viên tại trường đều là người Pháp. Và đương nhiên, ngôn ngữ giảng dạy cũng là tiếng Pháp. Đến giai đoạn sau cách mạng, vào ngày 15/11/1945 trường Đại học Y dược Đông Dương chính thức bước vào kỳ khai giảng đầu tiên dưới sự điều hành của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Và đến năm 1961, trường được tách ra thành Đại học Dược Hà Nội và trường Đại học Y Hà Nội như hiện nay.
Trong quá trình phát triển, trường Đại học Y Hà Nội đã đạt được rất nhiều thành tựu. Nổi bật nhất là những cống hiến trong chuyên ngành tim mạch, sốt rét, cắt gan,....Những tên tuổi nổi bật từng học tại trường có thể kể đến: Vũ Đình Tụng, Tôn Thất Tùng, Hoàng Đình Cầu, Phạm Ngọc Thạch, Đặng Văn Ngữ, Đặng Văn Chung.
2. Trường Đại học Quốc gia Hà Nội
Năm 1906, trường Đại học Đông Dương được thành lập dưới sự quản lý của Toàn quyền Đông Dương Paul Beau. Sau khi trải qua một khóa khai giảng đầu tiên, trường bị thực dân Pháp cắt ngân sách và dừng hoạt động vì cho rằng đã khích lệ phong trào yêu nước trong giai đoạn 1908 - 1909. Mãi đến năm 1917, khi Albert Sarraut làm toàn quyền Đông Dương thì trường mới được cho phép hoạt động trở lại. Đến năm 1945, sau khi giành được chính quyền từ tay Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đổi tên trường Đại học Đông Dương thành Đại học Quốc gia Việt nam. Tiếp đó, trường được đổi tên thành Đại học Tổng hợp vào năm 1956. Mãi đến năm 1993, trường mới lấy tên là Đại học Quốc gia Hà Nội và hoạt động cho đến ngày nay.
Hiện nay, trường Đại học Quốc gia Hà Nội bao gồm 7 trường thành viên: Đại học Công nghệ, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Ngoại ngữ, Đại học Kinh tế, Đại học Giáo dục và Đại học Việt Nhật.
3. Trường Đại học Sài Gòn
Tiền thân của trường Đại học Sài Gòn là trường Cao đẳng Sư phạm TPHCM, được thành lập vào năm 1908 bởi những kiến trúc sư người Hoa. Cũng chính vì vậy mà trường Đại học Sài Gòn có kiến trúc rất đặc biệt, mang nét cổ kính của Pháp lẫn Trung Hoa.
Đến nay, trường Đại học Sài Gòn vẫn còn hoạt động tích cực, đào tạo cho đất nước những nhân tài tương lai. Trường có 30 chuyên ngành cấp độ đại học, 24 chuyên ngành cấp độ cao đẳng, 4 chuyên ngành cấp độ trung cấp thuộc các lĩnh vực: Kinh tế - Kỹ thuật, Văn hóa - Xã hội, Chính trị - Nghệ thuật và Sư phạm.
Như vậy, trường Đại học Y Hà Nội, trường Đại học Quốc gia Hà Nội và trường Đại học Sài Gòn là 3 trường đại học đầu tiên của Việt Nam. Tuy nhiên trong lịch sử, cơ sở đào tạo đầu tiên được coi là trường đại học và lâu đời nhất chính là Văn miếu Quốc Tử Giám.
4. Văn Miếu Quốc Tử Giám
Năm 1070, vua Lý Thánh Tông cho xây dựng Văn Miếu để thờ Khổng Tử, Chu Công và các nhà hiền triết Nho giáo khác. Ngoài việc thờ phụng, Văn Miếu còn là nơi dạy học cho thái tử Lý Càn Đức (vua Lý Nhân Tông, con trai của vua Lý Thánh Tông). Đến năm 1076, nhà vua cho xây dựng thêm Quốc Tử Giám bên cạnh Văn Miếu để dạy học cho các thái tử và con cái của quan lại trong triều đình. Đến năm 1253, vua Trần Thái Tông cho phép các sĩ tử tài giỏi trên cả nước đến đây để học. Có thể nói rằng Văn Miếu - Quốc Tử Giám là ngôi trường đại học đầu tiên của Việt Nam.
Đến đời vua Trần Nhân Tông, Nhà giáo Chu Văn An được cử làm quan Quốc tử giám Tư nghiệp (hiệu trưởng). Khi ông mất, vua cho thờ ở Văn Miếu bên cạnh Khổng Tử. Năm 1484, Bia Tiến Sĩ được xây dựng để khắc tên những vị tiến sĩ đạt kết quả cao trong các kỳ thi. Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, đến nay, Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã có nhiều đợt trùng tu. Hiện nay, đây là một địa điểm du lịch văn hóa rất thu hút ở Hà Nội.
Trên đây là thông tin về các trường đại học đầu tiên của Việt Nam mà đội ngũ biên tập viên chúng tôi muốn chia sẻ với bạn đọc. Hi vọng sau khi tham khảo bài viết, các bạn đã biết trường đại học đầu tiên ở Việt Nam là trường nào, đồng thời có thêm nhiều thông tin thú vị và bổ ích về nền móng Giáo dục của nước ta.
