Việt vị được xem là một trong những lỗi khá khó giải thích và khó xác định nhất của bóng đá. Tuy nhiên, đây cũng lại là một trong những lỗi phổ biến nhất hiện nay. Do đó, trong bài này chúng ta hãy cùng tìm hiểu một số thông tin về lỗi việt vị bóng đá là gì và lỗi này được ra đời từ khi nào?
Lỗi việt vị bóng đá là gì?
Việt vị trong bóng đá là tên của điều luật thứ XI trong Luật bóng đá do FIFA (Liên đoàn bóng đá thế giới) đặt ra. Luật này nhằm hạn chế khả năng cầu thủ tấn công giành được lợi thế bằng cách đứng đợi bóng khi mà giữa người đó và khung thành của đội đối phương chỉ còn một cầu thủ phòng thủ duy nhất. Điều luật này dùng để duy trì tính đẹp mắt đồng thời thúc đẩy sự phát triển về chiến thuật và kỹ năng trong bóng đá.
1. Ý nghĩa từ việt vị là gì?
Chữ việt vị được đặt theo từ gốc Hán Việt. Trong đó “việt” có nghĩa là vượt lên trước (thường dùng trong từ “ưu việt”) còn “vị” có nghĩa là vị trí. Như vậy ý nghĩa của từ việt vị để chỉ một cầu thủ đang có vị trí vượt lên trước. Ngoài ra, từ việt vị được dịch ra trong tiếng Anh là “offside”. Nó xuất phát từ một thuật ngữ quân sự để chỉ tình trạng một người lính mắc kẹt ở phía sau kẻ thù, “nằm ngoài tầm sức mạnh của phe mình”.
2. Luật việt vị có từ bao giờ?
Theo ghi nhận, quy tắc việt vị đầu tiên được đề ra bởi các trường công lập Anh vào cuối thế kỷ thứ 18. Lúc này, luật việt vị còn khá sơ khai nhưng lại nghiêm ngặt hơn nhiều so với thời hiện đại. Về cơ bản, một người đã được coi là việt vị nếu họ chỉ đơn giản đứng giữa bóng và cầu môn. Các cầu thủ thậm chí không được chuyền bóng về phía trước. Họ chỉ có thể rê, dắt bóng hoặc đuổi theo bóng sau một phá tranh cướp hỗn loạn.
- Vào năm 1848, Quy tắc Cambridge ra đời đã nêu lên một điều luật việt vị hoàn chỉnh, ghi rõ một người sẽ bị coi là việt vị nếu người đó nhận bóng khi có ít hơn 4 cầu thủ đội bạn đứng phía sau.
- Vào năm 1866, điều luật mới ra đời và được chấp nhận phổ biến. Điều luật này thông qua quy tắc Cambridge nhưng với ít hơn 3 thay vì 4 cầu thủ như trước.
- Năm 1925, luật việt vị chính thức đổi thành ít hơn 2 đối thủ. Khá thú vị là điều này đã ngay lập tức gia tăng số bàn thắng được ghi. Từ 4.700 bàn thắng xảy ra trong giai đoạn 1924 - 1925, con số đã tăng lên thành 6.373 bàn thắng trong giai đoạn 1925 - 1926. Điều luật việt vị với 2 cầu thủ cũng được sử dụng đến tận ngày nay.
Luật việt vị của FIFA áp dụng như thế nào?
Theo điều luật XI trong Luật bóng đá được FIFA soạn thảo và công bố, luật việt vị sẽ bao gồm vị trí việt vị, trường hợp phạm lỗi và không phạm lỗi cũng như hình phạt. Cụ thể như sau:
1. Vị trí việt vị
Một cầu thủ được xem là đứng ở vị trí việt vị nếu thỏa mãn 4 điều kiện sau:
- Cầu thủ đó đang đứng ở phần sân của đối phương.
- Có ít hơn 2 cầu thủ đứng giữa cầu thủ đó với đường biên ngang ngoài cùng của sân đối phương.
- Cầu thủ đó đứng trước bóng theo hướng tấn công (tức là người đó đứng giữa bóng và khung thành đối phương).
- Cầu thủ đó tham gia vào đường bóng.
2. Trường hợp phạm lỗi và không phạm lỗi việt vị
Một cầu thủ được xem là phạm lỗi việt vị nếu người đó tham gia tích cực vào tình huống chuyền bóng hoặc chạm bóng của đồng đội trong khi đang đứng ở vị trí việt vị. Cụ thể hơn, có 3 tình huống được xem là tham gia tích cực theo nhận định của trọng tài:
- Chơi hoặc chạm vào quả bóng được đưa tới bởi một đồng đội
- Gây cản trở bằng cách cản tầm nhìn hoặc tác động đến khả năng chơi bóng của đối phương
- Đạt được lợi thế bằng cách chơi bóng hoặc ngăn cản cầu thủ đối phương khi quả bóng bật ra từ cột dọc, xà ngang.
Cầu thủ đứng ở vị trí việt vị sẽ không bị phạt việt vị trong các trường hợp:
- Nhận bóng từ quả ném biên.
- Nhận bóng từ quả phạt góc.
- Nhận bóng từ quả phát bóng của thủ môn.
3. Hình thức xử phạt lỗi việt vị
Sau khi cầu thủ vi phạm lỗi việt vị, trọng tài sẽ cho đội đối phương hưởng quả đá phạt gián tiếp (hình thức đá phạt trong đó phải thông qua việc chạm bóng của một cầu thủ bất kỳ khác thì bàn thắng (nếu có) mới được công nhận) ngay tại nơi xảy ra lỗi.
4. Một số lưu ý của luật việt vị:
- Thông thường thì thủ môn là cầu thủ đứng thấp nhất trong đội hình do đó thủ môn thường được tính là một trong 2 cầu thủ. Chính vì vậy mà khi theo dõi các trận bóng chúng ta thường thấy cầu thủ vẫn không bị phạt việt vị dù phía sau anh ta chỉ còn một cầu thủ đội bạn. Tuy nhiên trong trường hợp lên quá cao hoặc có hai cầu thủ khác đứng dưới thì thủ môn lại không nhất thiết phải là một trong 2 cầu thủ.
- Theo Luật bóng đá sửa đổi, cầu thủ được xem là đứng ở vị trí việt vị nếu bất kỳ bộ phận nào của anh được phép chạm bóng (chân, đầu, lưng,…) ở gần đường biên ngang cuối sân đối phương hơn so với bóng và cầu thủ thứ 2 của đội đối phương.
- Cũng theo Luật bóng đá sửa đổi, một cầu thủ sẽ được xem là việt vị nếu anh ta có bất kỳ một động thái nào muốn kiểm soát trái bóng dù chưa chạm vào nó. Điều này cũng bao gồm việc người đó có hành động di chuyển về phía trái bóng và các hành động tương tự khác.
Bẫy việt vị trong bóng đá là gì?
Bẫy việt vị là một chiến thuật phòng thủ được áp dụng tiên phong bởi câu lạc bộ bóng đá Anh Arsenal vào đầu thế kỷ 20 và được phát triển bởi huấn luyện viên nổi tiếng người Argentina Osvaldo Zubeldía. Được thiết kế để buộc cầu thủ tấn công của đội đối phương rơi vào vị trí việt vị, chiến thuật này được thực hiện như sau: ngay trước khi cầu thủ tấn công của đội đối phương có được bóng, cầu thủ hậu vệ sẽ di chuyển lên phía trên khiến người kia rơi vào vị trí việt vị.
Đây là một chiến thuật khá mạo hiểm bởi việc hậu vệ di chuyển hết lên cao sẽ để lại một khung thành trống trải và trong một số trường hợp khi phải đối mặt với những cầu thủ có khả năng bứt tốc cực cao, điều này sẽ trở thành “thảm họa”. Bên cạnh đó với cách giải thích lỗi việt vị là khi cầu thủ “tham gia vào pha bóng, can thiệp đối thủ hay giành lợi thế”, việc sử dụng chiến thuật này lại càng trở nên mạo hiểm hơn. Cầu thủ tấn công khi nhận ra mình đang đứng ở vị trí việt vị sẽ chỉ đơn giản là dừng tham gia vào pha bóng cho đến khi quả bóng chạm vào một ai đó khác trước đó.
Trên đây là một số thông tin về luật việt vị trong bóng đá mà chúng tôi muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng sau bài viết này, các bạn đã có thêm kiến thức để có thể hiểu rõ hơn về lỗi việt vị, một trong những lỗi phổ biến nhưng lại khó giải thích nhất. Hiện nay, với ứng dụng công nghệ VAR đã giúp các trọng tài bắt lỗi việt vị chính xác hơn, đặc biệt là trong các tính huống dẫn đến bàn thắng. Cảm ơn các bạn đã tham khảo bài viết!
