Trong những năm gần đây, hiện tượng mực nước biển dâng cao đang trở thành một vấn đề cấp bách đối với toàn thế giới. Không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của con người mà nước biển dâng còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng về môi trường và kinh tế. Mặc dù không xuất hiện thường xuyên, nhưng hiện tượng này đã và đang âm thầm gây ra thiệt hại nặng nề, nhất là với các khu vực ven biển do mực nước tăng cao đột ngột và dẫn đến ngập lụt. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về nguyên nhân, hậu quả và những biện pháp cần thiết để giải quyết vấn đề mực nước biển dâng.
Nước biển dâng là gì?
Nước biển dâng là hiện tượng mực nước biển tăng lên so với mực nước biển trung bình trên toàn thế giới. Nguyên nhân của hiện tượng này có thể là do tác động của nhiều yếu tố như biến đổi khí hậu, sự tăng nhiệt độ toàn cầu, sự tan chảy của băng và tuyết ở cực Bắc và cực Nam, hoạt động đánh bắt cá trái phép, phá rừng và phát triển các đô thị ven biển.
Nước biển dâng đang gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho con người và môi trường, bao gồm ngập lụt các khu vực ven biển, xâm nhập mặn và tác động đến đời sống của các loài sinh vật sống dưới nước.
Việc con người tiếp tục thải khí nhà kính vào bầu khí quyển và các đại dương đã gây ra sự suy giảm hiệu ứng hấp thụ nhiệt của đại dương. Mặc dù các vùng biển trên toàn cầu đã hấp thụ hơn 90% nhiệt lượng từ khí thải nhà kính, nhưng điều này đang gây tổn hại đến môi trường đại dương.
Đâu là nguyên nhân nước biển dâng?
Có thể giải thích sự dâng mực nước biển bằng hiện tượng ấm lên toàn cầu, với phần lớn là do ảnh hưởng của hoạt động của con người. Điều này có thể dẫn đến tăng mực nước biển trong tương lai và ảnh hưởng lâu dài. Có ba yếu tố chính liên quan đến sự thay đổi của mực nước biển, tất cả đều bắt nguồn từ biến đổi khí hậu toàn cầu đang xảy ra:
- Sự co giãn và nở ra do nhiệt: Khi nước nóng lên, nó sẽ nở ra. Lượng mực nước biển dâng trong khoảng 25 năm qua có thể được giải thích bởi sự nóng lên của đại dương.
- Tan chảy sông băng: Sông băng trên núi thường sẽ tan chảy vào mùa hè và nước biển sẽ bốc hơi vào mùa đông để cân bằng sự tan chảy của mùa hè. Tuy nhiên, với sự tăng nhiệt độ, sự tan chảy trong mùa hè sẽ trở nên nghiêm trọng hơn mức trung bình, gây ra mất cân bằng giữa dòng chảy và sự bốc hơi của đại dương, từ đó dẫn đến hiện tượng mực nước biển tăng lên.
- Mất tảng băng ở Greenland và Nam Cực: Sự tan chảy của các tảng băng bao phủ Greenland và Nam Cực cũng đóng góp vào sự tăng mực nước biển. Tương tự như sông băng trên núi, sự tăng nhiệt độ làm cho các tảng băng tan chảy nhanh hơn, làm tăng mức đóng góp vào mực nước biển dâng.
Mực nước biển dâng ở Việt Nam hiện tại là bao nhiêu?
Hiện tại, ước tính mực nước biển tăng khoảng 2 - 4mm / năm. Dựa vào Kịch bản biến đổi khí hậu 2020 do Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố, việc mực nước biển nâng cao 100cm có thể gây ra những ảnh hưởng lớn đến diện tích đất và cuộc sống của người dân tại Việt Nam. Đặc biệt, nhiều khu vực tại Việt Nam còn có nguy cơ chìm sâu khi mực nước biển dâng nhanh.
Cụ thể, vùng Đồng bằng sông Hồng có khoảng 13,20% diện tích đất có nguy cơ bị ngập, miền Trung từ Thanh Hóa đến Bình Thuận cũng sẽ bị ảnh hưởng với khoảng 1,53% diện tích đất ven biển. Thành phố Hồ Chí Minh cũng sẽ chịu tác động lớn với khoảng 17,15% diện tích bị ngập, và vùng Đồng bằng sông Cửu Long có đến 47,29% diện tích bị ngập.
Dự báo dựa trên Kịch bản 2020 cho biết mực nước biển dâng cao trung bình toàn khu vực Biển Đông sẽ tăng lên 24 hoặc 28cm vào năm 2050 và 56 hoặc 77cm vào năm 2100. Ngoài ra, mực nước biển dâng tại vùng ven biển Việt Nam có khả năng cao hơn mực nước biển trung bình toàn cầu và khu vực phía Nam sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn so với khu vực phía Bắc. Khu vực giữa Biển Đông, bao gồm quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, sẽ chịu tác động nặng nề hơn so với các khu vực khác.
Mực nước biển sẽ thay đổi thế nào trong tương lai?
Tỉ lệ trung bình của mực nước biển dâng từ năm 1901 là khoảng 1,7 mm mỗi năm. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian từ năm 2006 đến năm 2018, tỷ lệ này có thể tăng gấp đôi lên tới 4 mm mỗi năm. Điều này được cho là do quá trình nóng lên của Trái Đất cùng với việc tan chảy băng ở Greenland và Nam Cực đang diễn ra ngày càng nhanh.
Theo dự báo, đến năm 2100, nếu không có sự can thiệp của chính sách khí hậu, mực nước biển có thể tăng khoảng 15mm mỗi năm, và sau đó sẽ tăng lên vài cm mỗi năm cho tới năm 2200.
Trong đó, dải băng ở Greenland và Nam Cực có thể là những điểm bùng phát tiềm năng. Nếu các mảng băng ở hai vùng này mất quá nhiều khối lượng, chúng có thể vượt quá điểm “giới hạn”. Điều này xảy ra khi diện tích lượng băng tan quá lớn đến mức không còn đủ sức để giữ phần còn lại của nó. Tảng băng Greenland đang tiến gần tới giới hạn này, bởi khi nó tan chảy, sẽ di chuyển đến những vùng đất thấp hơn. Lượng nhiệt được giữ lại trên những vùng đất thấp hơn làm tăng tốc độ tan chảy.
Nếu vượt quá những điểm giới hạn này, mực nước biển có thể tăng vài mét trong hàng trăm đến hàng nghìn năm tới. Nếu tảng băng tại Greenland tan chảy hoàn toàn, nó sẽ góp phần làm cho mực nước biển tăng cao 7 mét trên toàn cầu.
Các nhà khoa học không chắc chắn về thời điểm chính xác mà những tảng băng lớn sẽ vượt qua điểm giới hạn. Một số cho rằng nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu sẽ phải tăng ít nhất 2 độ C, trong khi những người khác tin rằng chỉ cần tăng 1,5 độ C là đủ để gây ra tác động đáng kể. Thậm chí, một số người cho rằng chúng ta đã vượt qua những điểm giới hạn của các tảng băng này.
Sự chênh lệch này có thể được giải thích bởi sự khác biệt trong các mô hình khí hậu, khi các mô hình này mô phỏng sự tương tác giữa các dải băng và đại dương cần được cải thiện. Một số mô hình có thể đánh giá thấp tỷ lệ mất băng từ các dải băng, làm cho dự báo của các nhà khoa học trở nên mơ hồ hơn.
Những hậu quả của nước biển dâng đối với nhân loại
Chỉ cần mực nước biển dâng nhanh một chút cũng có thể gây ra tác động đáng kể đối với các sinh vật ven biển và đất liền. Việc này có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như:
- Xói mòn, lũ lụt, và nhiễm mặn đất nông nghiệp gây tổn hại nặng nề cho các sinh vật ven biển và đất liền. Điều này làm mất môi trường sống cho cá, chim và thực vật.
- Tổn hại đáng kể cho nền kinh tế, đặc biệt là ở những quốc gia có nền kinh tế dựa vào ngành công nghiệp và thủy sản.
- Gây ra các hiện tượng thời tiết bất thường, những cơn bão nguy hiểm hơn, ảnh hưởng đến cuộc sống của con người khi phải di cư đến các vùng đất cao hơn.
- Những đô thị và cơ sở hạ tầng bên bờ biển sẽ bị đe dọa bởi sự tăng mực nước biển, gây ra sự mất an toàn cho những người sống ở đó. Việc phải di dời hệ thống hạ tầng cơ sở như cảng biển, đường bờ biển, các nhà máy điện gió sẽ là một khoản chi phí đáng kể.
- Đe dọa các dịch vụ cơ bản như truy cập Internet và điện thoại.
Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng nếu các quốc gia hợp tác với nhau để giảm khí thải nhà kính, lượng khí thải sẽ giảm đáng kể và có thể làm giảm tốc độ nước biển dâng lên.
Những biện pháp chống nước biển dâng
Nước biển dâng cao đã gây ra nhiều rủi ro đến đời sống của tất cả mọi người. Để hạn chế, nhiều quốc gia đã lên các kế hoạch thích ứng với mối đe dọa do nước biển dâng như:
- Xây dựng các rào chắn, hệ thống thoát nước.
- Xây dựng các cơ sở hạ tầng chống lũ và bảo vệ bờ biển, bao gồm đê điều tiết, bức tường chống sóng, hệ thống thoát nước hiệu quả.
- Sửa chữa lại các con đường.
- Xây dựng tường chắn sóng như bờ đê, bãi đá, hệ thống đê chắn cao sẽ giúp giảm thiểu sự xâm nhập của nước biển vào trong đất liền.
- Tạo ra các khu vực giữ đất, trồng cây bao phủ đất liền để giữ chặt đất và giảm thiểu sự xói mòn.
- Trồng rừng ngập mặn hoặc các thảm thực vật khác để hút nước.
- Tái định cư, xây dựng đất đai cho người dân.
- Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học về nước biển dâng, bao gồm việc thu thập dữ liệu và theo dõi thay đổi của môi trường để có những giải pháp phù hợp với tình hình hiện tại và tương lai.
- Thích ứng với việc thay đổi môi trường bằng cách tạo ra các khu vực sinh thái mới, bao gồm các vùng đầm lầy và đại dương nhân tạo.
- Di dời cư dân đến vùng cao hơn để tránh bị ảnh hưởng bởi nước biển dâng.
- Tăng cường giáo dục về nước biển dâng và các tác động của biến đổi khí hậu để người dân có thể hiểu và thực hiện các biện pháp hạn chế tác động của mình lên môi trường.
Nước biển dâng là một vấn đề đang được xem là mối đe dọa đối với sự phát triển của nhân loại, nhất là tại các đô thị ven biển. Trên đây là nội dung mà Phương Nam 24h chia sẻ về tình trạng nước biển dâng, bao gồm khái niệm, nguyên nhân, hậu quả và giải pháp khắc phục. Hãy tiếp tục theo dõi các bài viết của chúng tôi để cập nhật thêm thông tin hữu ích khác nhé.
