Nền kinh tế nước ta đang phát triển mạnh theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Vì vậy, ngày càng nhiều trang thiết bị máy móc được đưa vào sử dụng để phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, khi đời sống được cải thiện thì kéo theo đó lại là những ảnh hưởng xấu đến môi trường. Bầu không khí ngày càng bị ô nhiễm đã trở thành vấn đề nóng, nhận được sự quan tâm lớn trong cộng đồng. Các loại khí độc hại liên tục thải ra môi trường ở nông thôn, khu đô thị, khu công nghiệp hay làng nghề truyền thống đã làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người dân. Điều này dẫn đến thực trạng ô nhiễm môi trường không khí ở Việt Nam đang nằm trong mức báo động và cần có những biện pháp xử lý kịp thời để giải quyết tình hình trên.
Thực trạng ô nhiễm không khí tại các khu đô thị
Một trong những nguyên nhân ô nhiễm không khí ở Việt Nam hiện nay đó chính là bụi. Tại các khu đô thị, tình trạng này đang diễn ra khá phổ biến và mang đến nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng. Cụ thể, giá trị trung bình năm của bụi PM10 và PM2.5 ở tất cả các trạm quan trắc không khí tự động tại Hà Nội trong giai đoạn từ năm 2018 - 2020 đều vượt mức cho phép theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí xung quanh kèm theo Thông tư số 32/2013/TT-BTNMT từ 1,1 - 2,2 lần. Tại thành phố Hồ Chí Minh và các đô thị khác ở miền Nam, giá trị trung bình năm của bụi PM10 và PM2.5 nằm ở mức ổn định hơn. Có thể thấy, chất lượng không khí miền Trung và miền Nam tốt hơn so với miền Bắc. Ngoài ra, ở các khu đô thị ven biển cũng có chất lượng không khí tốt hơn nhiều so với vùng đất liền.
Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), mỗi năm chỉ tính riêng về giao thông vận tải đã thải ra 24,34% lượng khí carbon. Trong đó, ô tô hạng nhẹ chiếm 44%, ô tô tải chiếm 27% và xe buýt chiếm 6%. Tính đến tháng 02 năm 2020, toàn quốc đã có đến 3.553.700 xe ô tô và khoảng 45 triệu xe máy đang lưu hành. Trong đó, số lượng xe máy tại Hà Nội là gần 6 triệu chiếc và tại thành phố Hồ Chí Minh là hơn 8 triệu chiếc, chưa tính đến phương tiện giao thông của người dân từ địa phương khác lưu thông đến.
Điều đáng nói ở đây là có nhiều phương tiện cũ không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải, đã sử dụng nhiều năm và không thường xuyên bảo dưỡng dẫn đến hiệu quả sử dụng nhiên liệu thấp, nồng độ độc hại và bụi khí thải cao. Chính việc này đã tạo ra một lượng lớn khí độc hại thải ra môi trường mỗi ngày, làm cho vấn đề ô nhiễm không khí hiện nay luôn trong tình trạng nghiêm trọng.
Ô nhiễm không khí xung quanh khu công nghiệp
Tương tự như các khu đô thị, nồng độ bụi lơ lửng ở phần lớn các khu công nghiệp cũng đều vượt ngưỡng cho phép Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng không khí xung quanh. Tình trạng ô nhiễm ở các khu công nghiệp tại miền Bắc cũng thường nặng hơn so với miền Trung và miền Nam. Đối với ngành công nghiệp, các hoạt động phát sinh nhiều bụi nhất và gây ra tình trạng ô nhiễm không khí nặng có thể kể đến như: sản xuất điện than, công nghiệp chế xuất vật liệu xây dựng, khai thác khoáng sản.
Ô nhiễm khí SO2 tại các khu công nghiệp ở miền Bắc cũng nghiêm trọng hơn miền Nam. Tuy nhiên, nếu xét về nồng độ NO2 thì tại các khu công nghiệp miền Nam lại cao hơn miền Bắc. Mặc dù vậy, nồng độ khí SO2 và NO2 ở hầu hết các khu công nghiệp tại cả ba miền hiện vẫn đang nằm trong mức giới hạn cho phép. Còn đối với nồng độ CO tại những khu vực này, chủ yếu tăng lên do hoạt động giao thông vận tải, chỉ số ô nhiễm lớn nhất trong ngày thường diễn ra từ 7 - 9 giờ và 17 - 19 giờ. Trong khi đó, nồng độ khí O3 sẽ thay đổi dựa vào bức xạ Mặt Trời trong ngày, thường có xu hướng tăng dần từ 7 giờ sáng và đạt cực đại vào buổi tối.
Bên cạnh đó, tại khu công nghiệp còn xuất hiện tình trạng ô nhiễm tiếng ồn, các nhà máy chế biến thủy hải sản gây ra mùi hôi làm môi trường bị ảnh hưởng nặng nề. Những điều này đều dẫn đến hậu quả ô nhiễm môi trường không khí, làm giảm chất lượng cuộc sống của người dân xung quanh.
Ô nhiễm không khí tại các làng nghề
Cho đến nay, tình trạng ô nhiễm môi trường không khí tại các làng nghề vẫn chưa có biện pháp nào thật sự hiệu quả để kiểm soát. Công nghệ sản xuất còn thô sơ, chưa đầu tư vào xử lý nước thải,... đã làm cho hiện tượng ô nhiễm trong những năm qua có dấu hiệu ngày một nghiêm trọng hơn. Ô nhiễm bụi, khí độc, mùi hôi và tiếng ồn xuất hiện ở nhiều làng nghề làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng sản xuất của người dân.
Một thực trạng cụ thể về vấn đề ô nhiễm không khí có thể kể đến đó chính là làng tái chế giấy Phong Khê và Mẫn Xá tại xã Văn Môn, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh. Theo kết quả nghiên cứu từ Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường đã chỉ ra rằng 100% mẫu không khí tại đây có hàm lượng ô nhiễm vượt mức cho phép. Khi đi dọc quốc lộ 18 huyện Phong Khê, người đi đường cũng dễ dàng nhận thấy không khí luôn mờ ảo giống như có một lớp sương bao phủ. Nguyên nhân đó là vì hàng trăm ống khói lớn nhỏ ngày đêm nhả khói đen trực tiếp ra môi trường.
Có thể thấy, ô nhiễm khí thải từ các làng nghề đã gây ra những ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người dân. Tuy nhiên, đứng trước vấn đề cấp bách này, chính quyền địa phương vẫn chưa đưa ra được phương án giải quyết hiệu quả để khắc phục tình trạng ô nhiễm tại đây.
Ô nhiễm không khí tại nông thôn
Nhìn chung, chất lượng không khí ở nông thôn vẫn tốt hơn so với khu đô thị, khu công nghiệp và các làng nghề. Nồng độ ô nhiễm môi trường không khí tại đây đều nằm trong mức cho phép. Nguyên nhân chủ yếu làm ô nhiễm tại khu vực nông thôn là do ảnh hưởng bởi một số hoạt động của các làng nghề, điểm sản xuất công nghiệp xen kẽ khu dân cư, các cơ sở sản xuất, khu khai thác khoáng sản ở vùng lân cận, các trang trại chăn nuôi tập trung,.... Bên cạnh đó, một số nơi cũng đã xuất hiện tình trạng ô nhiễm không khí cục bộ do đốt chất thải sinh hoạt không đúng kỹ thuật và đốt rơm rạ trong mùa thu hoạch.
Trên đây là thực trạng ô nhiễm môi trường không khí ở Việt Nam trong những năm vừa qua mà đội ngũ biên tập viên Phương Nam 24h muốn chia sẻ với bạn. Có thể thấy, tình trạng này đang ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn và cần có biện pháp khắc phục ô nhiễm nhanh chóng để tránh làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân. Đây không chỉ là vấn đề của các cấp, lãnh đạo cần quan tâm mà còn là sự chung tay của cả cộng đồng. Khi mỗi người đều có ý thức bảo vệ môi trường, cuộc sống của chúng ta mới có thể trở nên tốt đẹp hơn.
