Mô hình Canvas là gì? Tất tần tật về mô hình kinh doanh Canvas

Trong quá khứ, các công ty thường tập trung mạnh vào việc phát triển sản phẩm, dẫn đến việc kinh doanh thường không đạt được những kỳ vọng cao nhất. Vậy nên mô hình kinh doanh Canvas đã ra đời để giúp doanh nghiệp tạo ra giá trị cũng như khám phá các hướng đi mới có tiềm năng phát triển bền vững trong tương lai. Hiện nay, giải pháp này đã được nhiều công ty hàng đầu thế giới áp dụng và thành công như Facebook, Google, Nestle,.... Vậy mô hình kinh doanh Canvas là gì? Cách lập kế hoạch và áp dụng mô hình vào thực tế như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu tất tần tật về chủ đề này trong bài viết dưới đây nhé.
 

 

Mô hình Canvas là gì?

Mô hình kinh doanh Canvas hay Business Model Canvas (BMC) là sáng kiến được tạo ra bởi Alexander Osterwalder - chuyên gia quản trị người Thụy Điển. Đây là công cụ hiện đại hỗ trợ trong việc xây dựng mô hình kinh doanh trực quan, thường được ưa chuộng bởi các nhà quản lý chiến lược và những người khởi nghiệp trẻ bởi tính dễ hiểu cũng như áp dụng đơn giản.

BMC sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn bao quát về công ty hoặc sản phẩm liên quan thông qua 9 yếu tố chính. Mục tiêu là giúp doanh nghiệp thống nhất các hoạt động chiến lược cụ thể dựa trên việc minh họa những tiêu chí đánh đổi tiềm năng. Nhờ đơn giản hóa quy trình lập kế hoạch phức tạp thành một hình ảnh trực quan và dễ tiếp thu, mô hình Canvas đã được sử dụng rộng rãi trong nhiều công ty ngày nay.

Hơn nữa, khi sử dụng BMC, bạn có thể phân tích và so sánh các yếu tố có tiềm năng ảnh hưởng đến sự gia tăng đầu tư từ mọi khía cạnh. Đồng thời, mô hình cũng cung cấp một ngôn ngữ chung giúp bạn đánh giá lại quy trình hiện tại một cách khách quan. Nhờ vào việc này, doanh nghiệp có thể nhận ra những thiếu sót cần thay đổi và tận dụng những điểm mạnh để tạo ra sự độc đáo, từ đó hướng đến sự phát triển vượt trội trên thị trường tiềm năng.
 

 

Vì sao nên sử dụng mô hình Canvas trong kinh doanh? 

Nhiều cá nhân khởi nghiệp gặp khó khăn vì họ đặt quá nhiều niềm tin vào sản phẩm mà không xem xét kỹ về mô hình kinh doanh của công ty. Hơn nữa, có trường hợp họ chỉ tập trung vào phát triển nhiều vào sản phẩm / dịch vụ mũi nhọn mà thiếu tính liên quan, sự cân nhắc về nguồn lực và khả năng phát triển của công ty. Điều này đã dẫn đến lãng phí nguồn lực và thời gian.

Thành công thường đến với các công ty khởi nghiệp khi họ không nhất thiết phải bám sát vào ý tưởng ban đầu. Thay vì vậy, họ phát triển sản phẩm / dịch vụ qua nhiều vòng lặp cho đến khi đạt được phiên bản cuối cùng. Vậy nên các tổ chức sẽ bền vững hơn nếu họ xem xét và đánh giá các phương án kinh doanh trước khi định hình một mô hình cụ thể. Nếu bạn cũng đang tìm kiếm một giải pháp mới để định hướng công ty thì mô hình Canvas có thể trở thành sự lựa chọn thích hợp dành cho bạn, bởi công cụ này mang lại nhiều lợi ích sau:

- Tư duy trực quan và rõ ràng: Cung cấp một góc nhìn trực quan, giúp nhà quản trị tư duy và đưa ra quyết định một cách đơn giản. Khi mọi thông tin quan trọng về doanh nghiệp được hiển thị trên một trang giấy, cái nhìn của người lãnh đạo sẽ trở nên rõ ràng và dễ hiểu hơn nhiều. Từ đó giúp doanh nghiệp thúc đẩy tăng trưởng và đổi mới chiến lược phát triển.

- Tiện lợi: Cho phép bạn nhanh chóng xác định các yếu tố quan trọng và theo dõi cách chúng ảnh hưởng đến mô hình kinh doanh trong tương lai. Bên cạnh đó, bạn có thể dễ dàng điều chỉnh và thử nghiệm các yếu tố này một cách tiện lợi.

- Hiểu mối liên hệ giữa 9 yếu tố: Canvas giúp bạn nắm bắt mối quan hệ giữa 9 thành phần để khám phá cơ hội mới hoặc thực hiện các cải tiến dễ dàng hơn.

- Thấu hiểu đối thủ: Bằng cách vẽ mô hình Canvas của đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp có cơ hội tìm hiểu rõ hơn về ưu điểm, nhược điểm, khó khăn và các hạn chế của đối thủ. Điều này giúp bạn chuẩn bị và thiết kế một mô hình kinh doanh phù hợp hơn để cạnh tranh hiệu quả hơn.

Bên cạnh lợi ích kể trên thì mô hình Business Model Canvas cũng có nhiều ưu điểm cần nhắc đến như:

- Tập trung: Trong khi các kế hoạch kinh doanh truyền thống thường dài dòng và phức tạp, BMC giúp loại bỏ thông tin không cần thiết cũng như nhấn mạnh vào những yếu tố quan trọng nhất, nhờ đó, bạn nhanh chóng nắm bắt, đối chiếu và so sánh giữa các giá trị khác trên bản kế hoạch.

- Linh hoạt: Khả năng điều chỉnh và thử nghiệm kế hoạch kinh doanh trên mô hình vô cùng linh hoạt vì nó chỉ nằm gọn trên một trang giấy.

- Minh bạch: Canvas model cung cấp cái nhìn tổng cảnh về kế hoạch kinh doanh cho toàn bộ nhóm thực hiện. Điều này cho phép thành viên thảo luận, chia sẻ ý kiến một cách rõ ràng về tầm nhìn và ý tưởng, khi tất cả thông tin được trình bày trên một trang giấy duy nhất. Điều này đảm bảo mọi người hiểu rõ ý kiến và suy nghĩ của nhau một cách chính xác.

- Dễ quản lý: Mô hình này giúp bạn hiểu về doanh nghiệp của mình thông qua một bản kế hoạch đơn giản, ngắn gọn, nhưng vẫn bao gồm đầy đủ thông tin cần thiết.

- Áp dụng linh hoạt: Mô hình này có thể áp dụng cho hầu hết các quy mô doanh nghiệp, bao gồm cả những ngành sản phẩm đặc thù. Đặc biệt, đối với những người mới bắt đầu trong việc lập kế hoạch kinh doanh, mô hình Canvas là một lựa chọn lý tưởng.
 

 

Cách lập kế hoạch kinh doanh theo mô hình Canvas hiệu quả

Sau khi đã nắm rõ khái niệm mô hình Canvas là gì, lợi ích và ưu điểm của BMC, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để lên kế hoạch kinh doanh theo mô hình này một cách hiệu quả? Có thể thấy, một phiên bản hoàn chỉnh của Canvas Model thường bao gồm các thành phần sau:

1. Xác định phân khúc khách hàng mục tiêu (Customer segments)

Phân khúc khách hàng đề cập tới phạm vi hoặc thị trường mà một doanh nghiệp nhắm đến để cung cấp sản phẩm / dịch vụ của mình. Nhóm đối tượng khách hàng này thường được chia thành từng phần dựa trên các tiêu chí như thói quen, sở thích hoặc thị hiếu tiêu dùng. Nhờ đó mà doanh nghiệp hiểu rõ hơn về đối tượng khách hàng và phát triển chiến lược sản phẩm phù hợp nhất.

Dưới đây là một số câu hỏi có thể giúp bạn xác định phân khúc khách hàng một cách hiệu quả:

- Đối tượng mục tiêu của bạn có những đặc điểm chính là gì?

- Họ có những sở thích và thói quen mua sắm như thế nào?

- Họ đang gặp khó khăn hoặc quan tâm đến các giải pháp cụ thể như thế nào?

- Khách hàng của bạn dựa vào những tiêu chí nào để đánh giá và lựa chọn sản phẩm hoặc dịch vụ?

2. Tuyên bố giá trị (Value propositions)

Tuyên bố giá trị là việc mô tả những lợi ích hay giải pháp mà sản phẩm / dịch vụ của doanh nghiệp có thể mang lại cho khách hàng vượt trội hơn so với đối thủ. Đây cũng là lý do mà người bán hàng có thể thu hút và thuyết phục người dùng chi trả để trải nghiệm sản phẩm / dịch vụ của họ. 

Dưới đây là những giá trị mà doanh nghiệp có thể tập trung vào để làm nổi bật sản phẩm của mình trước đối thủ cạnh tranh trên thị trường:

- Thiết kế mẫu mã độc đáo và ấn tượng.

- Sản phẩm hoặc dịch vụ được sản xuất hoàn toàn mới.

- Thương hiệu sản phẩm mạnh mẽ.

- Đáp ứng mọi yêu cầu cần thiết và cung cấp hỗ trợ tốt cho khách hàng.

- Cá nhân hóa theo nhu cầu riêng của từng khách hàng.

- Hiệu quả cao trong việc sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ.

- Giá cả hợp lý, cạnh tranh hơn so với đối thủ.

- Giảm thiểu rủi ro khi sử dụng.

- Đáp ứng nhanh chóng các yêu cầu của khách hàng.

- Đề xuất giá trị liên quan đến mục tiêu mà sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp mang lại cho khách hàng.

- Tiện lợi và dễ dàng tiếp cận sản phẩm.

3. Xác định kênh phân phối (Channels)

Kênh phân phối đại diện cho cách mà doanh nghiệp lựa chọn sử dụng để tiếp cận và tương tác với khách hàng, qua đó cung cấp cho người dùng những sản phẩm / dịch vụ mà họ cần. Hiểu đơn giản, đây là phương pháp thường được sử dụng để đưa sản phẩm từ nơi sản xuất đến tận tay người tiêu dùng cuối cùng.

Có hai hình thức kênh phân phối phổ biến:

- Kênh phân phối trực tiếp: Bao gồm đội ngũ nhân viên, các điểm bán hàng trực tiếp, cùng trang web bán hàng trực tuyến và nhiều hình thức khác giúp doanh nghiệp tiếp cận trực tiếp với đối tượng mục tiêu.

- Kênh phân phối gián tiếp: Bao gồm các đại lý, cửa hàng của các đối tác và phương tiện tương tác trung gian khác.
 

 

4. Xây dựng mối quan hệ với khách hàng (Customer relationships)

Một yếu tố không thể thiếu trong mô hình Business Model Canvas là việc xây dựng cũng như duy trì mối quan hệ với người dùng từ khi họ nhận biết về doanh nghiệp và sản phẩm đến khi họ trở thành khách hàng trung thành. Chỉ khi bạn hiểu và tạo nên sự liên kết chặt chẽ thành công với họ, bạn mới có khả năng xây dựng kế hoạch để thu hút thêm khách hàng mới và duy trì sự phát triển của doanh nghiệp.

Dưới đây là một số cách mà bạn có thể xây dựng mối quan hệ với khách hàng của mình:

- Tiếp nhận phản hồi từ người dùng: Điều này có thể bao gồm việc tạo ra các sản phẩm / dịch vụ mới dựa trên mong muốn của khách hàng hoặc tổ chức các hoạt động sáng tạo và thử nghiệm sản phẩm cùng họ.

- Chăm sóc khách hàng VIP: Đối với các khách hàng quan trọng, hãy cung cấp cho họ các quyền lợi cùng những hỗ trợ riêng biệt để tạo ra một trải nghiệm độc đáo và đáng nhớ.

- Email marketing: Tạo và gửi các thông điệp thu hút, hấp dẫn tới khách hàng mục tiêu để nhắc nhở họ về thương hiệu và sản phẩm của bạn.

- Chương trình khách hàng thân thiết: Tạo các cấp độ thành viên, tích điểm thưởng để kích thích mua sắm và duy trì lòng trung thành của khách hàng.

- Mã giảm giá: Tạo mã giảm giá theo nhiều hình thức và trên nhiều nền tảng để tạo động lực cho khách hàng quay lại mua hàng và tăng doanh số bán hàng.

5. Xác định luồng doanh thu (Revenue streams)

Doanh thu đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi hiệu suất và lợi nhuận của công ty. Bằng cách xem xét các khoản thu chi không cần thiết, bạn có thể tối ưu hóa nguồn thu và thiết lập kế hoạch tài chính lâu dài cho doanh nghiệp một cách tốt nhất.

Một số phương pháp để tạo ra nguồn doanh thu:

- Chiết khấu từ việc bán các sản phẩm / dịch vụ.

- Nhượng quyền.

- Cho thuê các chương trình quảng cáo.

- Phí sử dụng một lần.

- Thuê bao theo thời gian.

- Bán tài sản của doanh nghiệp.

6. Xác định các hoạt động chính của doanh nghiệp (Key activities)

Tùy thuộc vào sản phẩm và lĩnh vực mà công ty hoạt động, bạn cần thiết lập một lịch trình ưu tiên cho các nhiệm vụ quan trọng để duy trì hoạt động kinh doanh. Đồng thời, đánh giá tác động và loại bỏ các hoạt động không cần thiết. Mục tiêu chính của việc này là tạo sự kết nối mạnh mẽ giữa doanh nghiệp và khách hàng, đồng thời đảm bảo dòng lợi nhuận bền vững cho công ty.

Dưới đây là những hoạt động quan trọng mà doanh nghiệp cần thực hiện để duy trì và đạt được thành công cho mô hình Canvas với ba yếu tố chủ chốt:

- Hoạt động sản xuất.

- Thực hiện chính sách.

- Xây dựng nền tảng kinh doanh.
 

 

7. Xác định nguồn lực chính của doanh nghiệp (Key resources)

Nguồn lực tài chính đóng một vai trò không thể thiếu trong mô hình kinh doanh Canvas, vì đây là yếu tố then chốt đảm bảo cho sự tự tin của công ty về việc cung cấp giá trị tốt nhất cho khách hàng. Ngoài ra, nó cũng hỗ trợ quá trình triển khai kế hoạch, nâng cấp sản phẩm mới và đối phó với các tình huống bất ngờ trong vận hành.

Cụ thể, có bốn yếu tố được xem xét là những nguồn lực chính của công ty:

- Nhân sự.

- Tài chính và nguồn vốn.

- Kiến thức và sự hiểu biết.

- Cơ sở hạ tầng và tài sản vật chất.

8. Xác định đối tác chính của doanh nghiệp (Key partnerships)

Lựa chọn đối tác phù hợp là một quyết định quan trọng và sẽ ảnh hưởng đến quá trình hoạt động cũng như sự phát triển sau này của doanh nghiệp. Bởi vì khả năng cung cấp giá trị cho khách hàng và việc thị trường tiếp nhận sản phẩm đều phụ thuộc vào đối tác.

Các đối tác có thể bao gồm nhà bán lẻ, nhà phân phối, công ty quảng cáo,.... Nếu bạn đang phân vân về việc lựa chọn đối tác chính, bạn có thể xem xét trả lời những câu hỏi sau đây:

- Nhà phân phối hoặc công ty nào đã xây dựng danh tiếng tốt trong lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp?

- Điểm mạnh và điểm yếu của họ là gì? Các hoạt động chính của họ là gì?

- Liệu doanh nghiệp có khả năng hợp tác với nhà phân phối hoặc công ty tiềm năng nào không?

- Doanh nghiệp có thể mong đợi những lợi ích gì từ việc hợp tác với họ?

9. Xác định cơ cấu chi phí (Cost structure)

Cấu trúc chi phí là tổng số tiền mà một tổ chức phải chi trả để duy trì và vận hành doanh nghiệp, có tác động đáng kể đến giá trị của sản phẩm / dịch vụ. Có hai phương pháp chính để định giá:

- Định giá dựa trên giá trị của sản phẩm cho doanh nghiệp.

- Định giá dựa trên chi phí sản xuất.

Ngoài ra, một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến cấu trúc chi phí bao gồm:

- Chi phí cố định: không thay đổi theo mỗi giai đoạn sản xuất hoặc số lượng sản phẩm sản xuất.

- Chi phí dao động: tăng và giảm theo tỷ lệ với khối lượng hàng hóa hoặc dịch vụ được sản xuất.

- Tính kinh tế của quy mô sản xuất: khi sản lượng tăng cao, giá bán có thể giảm xuống do lợi ích từ quy mô lớn.

- Phạm vi hoạt động: một sản phẩm / dịch vụ mới thường được hỗ trợ bởi một hệ thống sẵn có hoặc phải xây dựng hệ thống mới để thực hiện.

Xác định cơ cấu chi phí giúp doanh nghiệp tập trung vào việc cắt giảm những khoản chi không cần thiết và tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Những khoản chi phí này có thể bao gồm thuê mặt bằng, nhân sự hay các khoản dự trù khác.

Nếu doanh nghiệp đang xem xét việc đầu tư vào một dự án hoặc chiến dịch cụ thể và cần đánh giá hiệu quả của nó, chỉ số ROI (Return On Investment - Tỷ lệ lợi nhuận ròng trên tổng chi phí đầu tư) có thể được sử dụng để đánh giá xem liệu việc đầu tư vào dự án đó có hợp lý hay không.
 

 

Một số lưu ý khi xây dựng mô hình kinh doanh Canvas

Đừng quá lo lắng nếu bạn cảm thấy mình không hiểu hoặc sợ sẽ làm sai khi xây dựng mô hình kinh doanh Canvas. Điều quan trọng nhất là hãy bắt đầu và tiến hành, dần dần bạn sẽ trở nên thành thạo hơn so với điểm khởi đầu.

Đầu tiên, hãy lập danh sách tất cả các nội dung trong mỗi giai đoạn, cố gắng liệt kê càng nhiều càng tốt từng phần. Khi bạn đã ghi chép tất cả công việc cần thiết, hãy tiếp tục sàng lọc các nội dung trong 9 hạng mục quan trọng, phát triển ý tưởng và hoàn thiện, lưu ý rằng chỉ dừng lại khi bạn không thể tìm được điều gì để thêm vào. 

Hãy nhớ rằng việc xây dựng mô hình Canvas không thể hoàn thành trong một ngày. Vậy nên bạn cần chọn dành thời gian rảnh mỗi ngày để tập trung suy ngẫm và lên kế hoạch cho quá trình này. Nếu bạn cảm thấy bí ý tưởng, hãy tạm dừng và thư giãn bằng cách đi dạo, nghỉ ngơi hoặc tập thể dục, bởi vì đôi khi ý tưởng tuyệt vời lại sẽ xuất hiện khi bạn đang nghỉ ngơi.

Trong trường hợp bạn thực hiện BMC cùng với một nhóm người khác, hãy đảm bảo rằng mỗi thành viên được trang bị đầy đủ các kiến thức cần thiết. Mỗi thành viên có thể chuẩn bị sẵn Canvas Model của họ trước, sau đó tất cả có thể tập trung tại một bàn lớn hoặc phòng họp, cùng đóng góp vào mô hình kinh doanh Canvas chung.

Ngoài ra, bạn có thể kết hợp việc sử dụng máy chiếu và làm việc trực tuyến để thảo luận việc xây dựng mô hình. Tuy nhiên, hãy đảm bảo rằng không có nội dung nào bị xóa bỏ, tất cả nên được lưu lại bởi vì đôi khi những ý tưởng bị gạch bỏ có thể trở thành điều tuyệt vời nhất khi kết thúc quá trình chọn lọc.

Cuối cùng, bạn có thể lựa chọn sử dụng bảng để làm công cụ ghi chép nhưng cần thận trọng vì bạn có thể xóa bỏ những ý tưởng quan trọng một cách nhanh chóng. Vì vậy, nếu làm việc trên bảng, hãy đảm bảo rằng bạn đã chụp ảnh từng giai đoạn bằng điện thoại di động trước khi xóa bảng, để bạn có thể lưu giữ lại những gì đã được tạo ra.

Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của các doanh nghiệp nổi tiếng

Để giúp bạn hiểu rõ hơn về cách xây dựng BMC thì dưới đây, Phương Nam 24h sẽ giới thiệu đến bạn một số ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas mẫu của các tập đoàn lớn đang hoạt động và rất thành công trong thị trường hiện nay. Cụ thể:
 

Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của Facebook

 

Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của Zoom

 

Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của Tesla

 

Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của Starbucks

 

Ví dụ về mô hình kinh doanh Canvas của Grab
 

Nhìn chung, mô hình kinh doanh Canvas là một công cụ đa năng và không bao giờ bị hạn chế, phù hợp với tất cả những ai đam mê lĩnh vực kinh doanh. Bạn có thể hoàn toàn không sử dụng BMC mà thay thế bằng một công cụ khác nhưng nếu bạn quyết định áp dụng, đây sẽ là một nền tảng tuyệt vời giúp bạn sắp xếp thông tin một cách cụ thể và phát triển ý tưởng kinh doanh. Hy vọng với những thông tin mà Phương Nam 24h cung cấp ở trên, bạn đã có cái nhìn tổng quan về mô hình Canvas cũng như có thể đưa ra quyết định thông minh trong việc phát triển chiến lược và quản lý vận hành công ty của mình.