Thực trạng chuyển đổi số ở Việt Nam hiện nay

Chuyển đổi số là cụm từ rất phổ biến hiện nay. Đây là xu hướng toàn cầu hoá những năm gần đây và được thực hiện toàn điện trong các doanh nghiệp, xã hội và cả Chính phủ. Điều này cũng đã phần nào giúp bạn hiểu được vai trò của chuyển đổi số đối với sự phát triển của một doanh nghiệp trên thị trường.

Rất nhiều doanh nghiệp sau khi áp dụng chuyển đổi số đều khẳng định rằng điều này đã tạo cho họ những chuyển biến tích cực trong doanh thu cũng như nhiều lợi ích tốt hơn so với phương thức vận hành theo mô hình truyền thống. Vậy thì cụ thể thực trạng chuyển đổi số ở Việt Nam và xu hướng những năm tới sẽ như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu những nội dung này để có hướng đi đúng đắn cho doanh nghiệp của bạn trong thời gian tới nhé.
 

 

Chuyển đổi số là gì?

Có thể thấy, chuyển đổi số đang từng bước thay đổi thế giới kinh doanh, không chỉ ảnh hưởng đến sự nhìn nhận của doanh nghiệp mà bên cạnh đó còn là cách họ hoạt động trên thị trường. Vậy thì chuyển đối số là gì mà lại có tác động lớn đấy vậy?

Chuyển đổi số là việc ứng dụng các công nghệ mới, ví dụ như: dữ liệu lớn (big data), điện toán đám mây (cloud computing), Internet vạn vật (IoT),... vào trong các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Từ đó, tạo ra những thay đổi trong cách hoạt động và cách doanh nghiệp cung cấp giá trị đến khách hàng. Với mỗi doanh nghiệp, quá trình chuyển đổi số sẽ được thực hiện theo một lộ trình khác nhau. Tuy nhiên, mục tiêu chung hướng đến thường sẽ là tối ưu bộ máy quản lý, mang lại nhiều lợi nhuận và mở ra cơ hội phát triển tiềm năng mới.

Đại dịch Covid-19 đã gây ra nhiều ảnh hưởng nặng nề đến Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới ở mọi lĩnh vực. Mặc dù vậy, cũng phải nhìn nhận rằng, điều này đã tạo ra tác động đến chuyển đổi số, giúp quá trình này được diễn ra với quy mô lớn hơn và nhanh chóng hơn. Trong đó, chuyển đổi số có thể được chia thành bốn loại cơ bảo bao gồm:

- Chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

- Chuyển đổi số trong từng ngành và lĩnh vực.

- Chuyển đổi số trong xã hội.

- Chuyển đổi số trong nhà nước.
 

 

Thực trạng chuyển đổi số ở Việt Nam những năm gần đây

Có thể nói, năm 2020 và 2021 là khoảng thời gian đầy thách thức với Việt Nam bởi dịch bệnh Covid-19 trên đường đua bước vào chuyển đổi số. Tuy nhiên, tổng quan về xu hướng chuyển đổi số tại Việt Nam đã cho thấy các dữ liệu tích cực trong hoạt động này.

1. Sự thay đổi trong nhu cầu và hành vi người tiêu dùng

Theo số liệu mới nhất từ Liên Hợp Quốc, tổng dân số Việt Nam mới nhất tính đến tháng 10/2022 là trên 99 triệu người. Trong đó, người dân sống ở thành thị chiếm khoảng 39% và độ tuổi trung bình là khoảng 33 tuổi, đây được xem là độ tuổi vàng. Bên cạnh đó, theo báo cáo đến từ We Are Social, tính đến tháng 1/ 2022 nước ta có khoảng 72,10 triệu người sử dụng Internet, chiếm khoảng 73,2% dân số, trong khi đó tỷ lệ sử dụng trung bình của thế giới chỉ đạt 62%.

Đặc biệt, từ khi đại dịch Covid-19 diễn ra thì việc sử dụng các nền tảng số tại Việt Nam nói riêng cũng như trên thế giới nói chung đã có sự tăng lên nhanh chóng, nhất là khi các nước áp dụng lệnh đóng cửa để ngăn chặn dịch bệnh lây lan. Điều đó cũng đã giúp cho lĩnh vực thương mại điện tử - Ecommerce tăng 35,4% và truyền thông online - Digital marketing tăng 23,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

2. Thực trạng chuyển đổi số của các doanh nghiệp Việt Nam

Theo Vinasa - Hiệp hội phần mềm và dịch vụ CNTT Việt Nam thì trong năm 2020, hơn 92% doanh nghiệp tại Việt Nam có sự quan tâm hoặc đã ứng dụng chuyển đổi số vào trong các hoạt động kinh doanh của mình. Tuy nhiên, chỉ có 10% trong số đó nhận định rằng chuyển đổi số sẽ mang đến thành công và giá trị cho doanh nghiệp.

Đáng chú ý hơn là tại nước ta hiện có đến 97% doanh nghiệp vừa và nhỏ nên những đổi mới trong sáng tạo và khoa học công nghệ chưa đủ để thực hiện chuyển đổi số. Có đến 92% doanh nghiệp trong số đó chưa thật sự hiểu về chuyển đổi số và 72% doanh nghiệp đang không biết mình phải bắt đầu từ đâu.

Để năm 2021, bối cảnh chuyển đổi số tại Việt Nam đã có sự tích cực hơn, doanh nghiệp đầu tư ứng dụng các phần mềm, giải pháp hoạt động và quản lý đa kênh (omnichannel) , quản trị kênh phân phối, bán hàng online,.... Điều này đã được chứng minh bằng những con số cụ thể như:

- Phần mềm KiotViet đang được sử dụng tại 100.000 cửa hàng ở Việt Nam để phục phụ cho hoạt động bán hàng và quản lý chuỗi cửa hàng. Bên cạnh đó, còn có các phần mềm hỗ trợ khác cũng được áp dụng như: Harvan, phần mềm quản lý kho hàng Sapo....

- Hàng trăm nghìn doanh nghiệp lớn nhỏ đang thực hiện hoạt động kinh doanh online trên các sàn thương mại điện tử như: Shopee, Lazada, Tiki, Sendo,....

- Các kênh tiếp thị số: mạng xã hội phổ biến như Facebook, Tiktok, Instagram... và cả các loại quảng cáo Google, Youtube đã hỗ trợ doanh nghiệp rất nhiều trong việc tiếp thị và bán hàng, chiếm khoảng 20% quảng cáo tại Việt Nam.

- 60% doanh nghiệp đang dùng phần mềm kế toán, trong đó phần mềm Misa có 200.000 doanh nghiệp đang sử dụng.

- Trên 200.000 doanh nghiệp đang sử dụng các phần mềm hóa đơn điện tử.

- Hầu hết các doanh nghiệp đều đã được trang bị chữ ký số.

Các hoạt động này đang nằm trong giai đoạn 1 đó là số hóa dữ liệu và một phần nhỏ số hóa quy trình trong giai đoạn 2. Tuy nhiên, thực tế là điều này vẫn chưa đạt được hiệu quả vì nhiều doanh nghiệp rơi vào “bẫy chuyển đổi số”. Điều đó có nghĩa là họ mới áp dụng được một phần công nghệ trong chuyển đổi số nhưng lại tưởng rằng mình đã đi hết lộ trình. Thực chất thì quy trình chuyển đổi số còn có giai đoạn 3 đó là chuyển đổi mô hình kinh doanh nhưng có rất ít doanh nghiệp đi được đến bước này.
 

 

3. Thực trạng chuyển đổi số của nhà nước

Thành quả đạt được

Vào ngày 03/06/2020, Chính phủ nước ta đã xây dựng “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. Từ đó đến nay, quy trình chuyển số do nhà nước thực hiện đã đạt được một số thành quả nhất định, cụ thể như:

- Về Chính phủ số: Các cơ sở dữ liệu quốc gia được tích hợp, mở rộng và kết nối với nhau bao gồm dữ liệu bảo hiểm xã hội, dữ liệu tiêm vaccine Covid-19 (133 triệu mũi), dữ liệu công dân (gần 78 triệu thông tin), dữ liệu thẻ căn cước công dân, dữ liệu về cán bộ, giáo viên, dữ liệu định danh trẻ em đăng ký khai sinh (7 triệu dữ liệu),....

- Về kinh tế số: Theo ước tính của Bộ Thông tin và Truyền thông, trong ba tháng đầu năm 2022, nền kinh tế đạt khoảng 53 tỷ USD, số lượng doanh nghiệp thực hiện công nghệ số cũng tăng lên và cao hơn năm 2021 là 500 doanh nghiệp.

- Dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 4 cũng tiếp tục được triển khai và đạt được những hiệu quả như: Cổng dịch vụ công quốc gia đã tích hợp được 3.552 dịch vụ công trực tuyến ở mức độ 3 và 4 của các bộ, ban, ngành, địa phương. Ngoài ra, tích hợp thêm được 11/25 dịch vụ công trực tuyến khác ở mức độ 3 và 4 theo quyết định 06. Đồng thời, hóa đơn điện tử cũng đã được triển khai trên toàn quốc, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

- Đào tạo nhân lực để tiếp tục thực hiện chuyển đổi số: Tập huấn cho 1.000 cán bộ, công chức trong quý I/2022 về chuyển đổi số và đến tháng 10/2022 con số này sẽ lên đến 10.000 người.

- Về xã hội số: Lấy công dân số làm trọng tâm để phát triển một số ứng dụng và tới hiện tại những ứng dụng này đã được đông đảo người Việt Nam sử dụng. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu đẩy mạnh công dân số nhằm đáp ứng với sự phát triển thực tế của xã hội.

Hạn chế

Mặc dù những thành quả chuyển đổi số của nhà nước đã đạt được là rất lớn. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng còn tồn tại một số hạn chế như:

- Dịch vụ công trực tuyến có chất lượng chưa cao và hiệu quả sử dụng còn hạn chế. Tỷ lệ người sử dụng dịch vụ này có đến 54% nhưng hồ sơ xử lý lại chỉ đạt 9,4%.

- Quá trình triển khai cơ sở dữ liệu quốc gia, bộ, ban, ngành chưa đạt được đúng với tiến độ đã đề ra.

- Còn nhiều vấn đề và sơ hở trong việc đảm bảo an ninh mạng. Công tác bảo vệ dữ liệu của nhà nước và người dân chưa được chú trọng.

- Công tác bồi dưỡng, đào tạo ứng dụng công nghệ thông tin vẫn còn hạn chế ở nhiều nơi.

- Thiếu nguồn lực trong quá trình triển khai Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.
 

 

4. Thực trạng chuyển đổi số của Việt Nam so với các nước Đông Nam Á

Theo báo cáo về nền tảng phục hồi kinh doanh và kinh tế ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của Microsoft IDC, có đến 74% các nhà lãnh đạo ở khu vực này khẳng định chuyển đổi số có vai trò quan trọng và là việc bắt buộc phải thực hiện để cải thiện hiệu suất và phục hồi hậu Covid-19.

Tuy nhiên, thực trạng chuyển đối số tại các doanh nghiệp ở Việt Nam lại thua xa với các nước khác trong khu vực. Phương thức thanh toán trực tuyến đang ở mức yếu, còn tỷ lệ giao dịch kỹ thuật số chỉ đạt 22%. Trong khi đó, tỷ lệ này ở Lào là 34%, Thái Lan là 62%, Malaysia là 76%,....

Xu hướng chuyển đổi số tại Việt Nam trong 5 đến 10 năm tới

Hiện nay, các doanh nghiệp tại Việt Nam cũng đang bước đi trên con đường chuyển đổi số tích cực. Tuy nhiên, trước tiên bạn cũng cần nắm bắt các xu thế chuyển đổi số sẽ phát triển trong những năm tới nhằm áp dụng với doanh nghiệp, tổ chức của mình để gia tăng mức độ cạnh tranh trên thị trường.

1. Kiến trúc đa đám mây

Bạn có thể hiểu đơn giản kiến trúc đa đám mây là việc sử dụng cùng lúc hai hay nhiều điện toán đám mây, có thể là dùng để yêu cầu lưu trú dữ liệu hoặc khôi phục lại sau sự cố. Kiến trúc đa đám mây sẽ cung cấp các giải pháp quản lý tập trung, đơn giản hóa, cho phép việc quản lý dữ liệu được thực hiện hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, xu hướng này còn giúp doanh nghiệp theo dõi và tối ưu việc quản lý chi phí.

Khi đại dịch Covid-19 diễn ra cũng đã tạo động thực thúc đẩy áp dụng kiến trúc đa đám mây, giúp các doanh nghiệp không gặp trở ngại trong quá trình hoạt động. Bằng cách này, doanh nghiệp có thể thực hiện giải pháp quản lý mô hình làm việc hiện đại, ví dụ như cho phép làm việc từ xa. Đồng thời, tính bảo mật cũng được nâng cao hơn rất nhiều.

Tuy nhiên, kiến trúc đa đấm mây cũng có những trở ngại nhất định, cụ thể là làm phức tạp việc quản lý cơ sở hạ tầng. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải tìm kiếm giải pháp tự động và điện toán đám mây để có thể quản lý tốt các môi trường đám mây khác nhau.

2. Sự phủ sóng của 5G và IoT (Internet vạn vật)

Internet vạn vật hay còn được gọi là IoT, đây là một hệ thống thông minh được tạo ra từ sự kết nối của nhiều thiết bị với nhau, cho phép chia sẻ, phân tích dữ liệu và đưa ra thông tin hữu ích đến người dùng. IoT sẽ là xu hướng chuyển đổi số phát triển mạnh trong thời gian tới khi hiện nay các thiết bị kết nối đã lên đến con số 700 triệu. Hơn hết, xu hướng này càng trở nên mạnh mẽ hơn với sự phủ sóng của 5G. IoT băng thông 2G và 3G đã thay thế bằng 4G và 5G để tương ứng với IoT lớn nhất trên toàn cầu.
 

 

3. Bảo vệ dữ liệu, tăng cường an ninh mạng

Covid-19 diễn ra đã tạo ra xu hướng làm việc từ xa của các doanh nghiệp, dịch chuyển nhiều hoạt động làm việc lên môi trường số và góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số diễn ra nhanh hơn. Tuy nhiên, điều này cũng tạo ra rủi ro trong việc lưu trữ, chuyển đổi dữ liệu doanh nghiệp và bảo mật thông tin.

Theo báo cáo năm 2021 về phần mềm độc hại của khu vực APAC do Kaspersky công bố, tại Việt Nam có đến 23 phần mềm độc hại bị phát hiện có liên quan đến Covid-19. Cụ thể khi nhân viên nhấn vào những tệp tin chứa mã độc thì virus máy tính sẽ xâm nhập và tin tặc sẽ dễ dàng giành quyền điều khiển, gây ra những rủi ro như: lộ dữ liệu nội bộ, truy cập trái phép vào các cuộc họp trực tuyến,....

Chính vì vậy, việc áp dụng giải pháp công nghệ nhằm bảo vệ dữ liệu và an ninh mạng là xu hướng chuyển đổi số trong doanh nghiệp Trong đó, hai công nghệ được áp dụng nhiều để phòng tránh rủi ro thường được dùng đó là trí tuệ nhân tạo (AI) và big data.

Đây cũng chính là hai yếu tố quan trọng trong việc xây dựng hệ thống bảo mật, nhận diện và phát hiện mối đe dọa, phòng tránh tội phạm công nghệ cao bằng cách phân tích lượng lớn dữ liệu một cách nhanh chóng và chính xác. Nhờ đó, những công ty với nguồn dữ liệu lớn sẽ được đảm bảo an toàn hiệu quả hơn, đồng thời cũng mang đến lợi ích cho những công ty vừa và nhỏ do thiếu hụt nguồn nhân lực.

4. Tự động hóa mô hình kinh doanh

Tự động hóa mô hình kinh doanh (Business Process Automation - BPA) là giai đoạn thứ 3 trong quy trình chuyển đổi số, được hiểu đơn giản là sử dụng phần mềm số để thực hiện các bước làm việc một cách tự động và không bị trùng lặp. So với những hình thức tự động hóa khác thì BPA phức tạp hơn, kết hợp với nhiều hệ thống công nghệ thông tin doanh nghiệp và có sự điều chỉnh linh hoạt đối với nhu cầu của mỗi doanh nghiệp. Trong đó, xu hướng chuyển đối số sẽ là siêu tự động hóa. Điều này đã được chứng minh bằng những báo cáo:

- Theo Gartner, hiện nay có đến 77% doanh nghiệp thường xuyên kết hợp, ứng tự động hóa và AI trong công việc.

- Theo báo cáo của công ty Tư vấn và Kiểm toán Deloitte, có đến 93% các nhà lãnh đạo dự định sẽ tự động hóa mô hình kinh doanh vào năm 2023.

- Tại Việt Nam, theo ông Dương Lê Minh Đức - chuyên gia Giải pháp FPT.AI cho biết nếu một ngân hàng ứng dụng công nghệ AI và BPA của FPT thì có thể rút ngắn đến 85% thời gian chờ đợi của khách hàng.

5. Thanh toán kỹ thuật số và các giải pháp không tiếp xúc

Theo công ty nghiên cứu thị trường Statista, giá trị giao dịch cho thương mại kỹ thuật số và thanh toán POS di động của Việt Nam đều đang ở mức cao. Con số tăng trưởng được dự kiến lần lượt sẽ đạt 19,5 tỷ USD và 4 tỷ USD vào năm 2025. Trong đó, thương mại kỹ thuật số có mức tăng trưởng và dự báo tốt hơn so với thanh toán POS di động.

Các loại ví điện tử cũng nổi lên giống như một phương thức thanh toán không tiếp xúc. Theo công ty nghiên cứu thị trường Decision Lab, ba ví điện tử được sử dụng phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay đó là Momo với 56%, ShopeePay (Airpay) với 17% và Zalopay với 14%. Trong đó, Momo là một ví điện tử độc lập, còn ShoppePay thì hợp tác với nền tảng Shopee và ZaloPay hợp tác với nền tảng Zalo. Bên cạnh đó, tại Việt Nam cũng còn một số ví điện tử khác như: ViettelPay, Moca, VNPT Pay.
 

 

6. Ứng dụng robot vào sản xuất

Một trong những công nghệ chuyển đổi số lớn được ứng dụng trong năm 2021 đó chính là robotics. Theo như khảo sát thì có đến 1/4 doanh nghiệp đã sử dụng công nghệ này trong các hoạt động kinh doanh và con số đó sẽ còn tăng lên đến 1/3 trong hai năm tiếp theo. Các doanh nghiệp Việt Nam đã ứng dụng robotics trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: logistics, kỹ thuật, y học,....

Xu hướng chuyển đổi số này đã giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và nâng cao chất lượng môi trường làm việc. Đồng thời, các sản phẩm sẽ được đảm bảo về tính đồng nhất và giảm thiểu tối đa sai sót có thể gặp phải trong quá trình sản xuất. Cũng nhờ đó mà doanh nghiệp có thể kinh doanh một cách linh hoạt hơn và nâng cao uy tín trên thị trường.

7. Sự bùng nổ của nền tảng dữ liệu khách hàng (CDP)

Xu hướng chuyển đổi số 2022 và những năm tiếp theo bạn cần phải biết đó chính là sự bùng nổ của nền tảng dữ liệu khách hàng (Customer Data Platform - CDP) để truyền tải thông điệp. CDP là một nguồn dữ liệu khách hàng quan trọng trong việc triển khai các hoạt động quảng cáo, tiếp thị. Thông qua đó, doanh nghiệp sẽ có thể truyền tải các thông điệp một cách cá nhân hóa và hấp dẫn đến khách hàng.

Trong những năm gần đây, CDP đang được ứng dụng mạnh mẽ trong kinh doanh và trở thành một phần quan trọng của quá trình chuyển đổi số. Nhiều doanh nghiệp ở khu vực Đông Nam Á đã ứng dụng thành công nền tảng dữ liệu khách hàng để thực hiện các chiến lược cá nhân hóa tiếp thị và bán hàng. Bên cạnh đó, việc hướng đến trải nghiệm khách hàng đa kênh cũng làm cho những nhà bán lẻ phải có hướng đi mới trong cách liên hệ với khách hàng. Đồng thời, tối ưu và giúp cho hành trình của khách hàng trở nên thú vị hơn ở các kênh cũng như điểm tiếp xúc.

Ở thị trường Việt Nam, hệ thống POS và ERP xuất hiện tại hơn hơn 90% chuỗi cửa hàng bán lẻ. Các doanh nghiệp có thể tích hợp CDP với hai hệ thống này để tiếp thị với từng khách hàng qua tin nhắn, Zalo, Tiki,... hay hệ thống và quy trình chăm sóc khách hàng của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, CDP cũng có thể dùng trong bộ phận tài chính và công nghệ thông tin để đưa ra các quyết định nhanh chóng về sản phẩm, dịch vụ hay các hoạt động khác của doanh nghiệp.

8. Phân tích dữ liệu trong kinh doanh

Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp đều hiểu được vai trò của việc đầu tư vào ứng dụng phân tích dữ liệu. Những công cụ này sẽ giúp doanh nghiệp rất nhiều trong việc tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu suất và đồng thời cũng giúp những nhà quản trị đưa ra quyết định tốt hơn. Theo khảo sát được đưa ra từ MicroStrategy, có đến 90% người tham gia nói rằng việc phân tích dữ liệu có vai trò quyết định về những sáng kiến liên quan đến chuyển đổi số của doanh nghiệp. 

Thông qua việc phân tích, doanh nghiệp sẽ hiểu rõ hơn về bức tranh toàn cảnh của khách hàng, bao gồm: tâm lý và hành vi người tiêu dùng, đặc điểm khách hàng tiềm năng và insight giá trị về họ,.... Từ đó tìm ra các mối tương quan ẩn mà con người không nhìn thấy được và cũng là chìa khóa để tạo ra các giải pháp phù hợp, chiến lược tiếp thị và quảng cáo đúng hướng.

Không những thế, việc phân tích dữ liệu trong kinh doanh còn mang đến một lợi thế cạnh tranh rất lớn cho các doanh nghiệp trong việc đề xuất mô hình hiệu quả, đưa rác các ý tưởng kinh doanh phù hợp và ra quyết định một cách nhanh và chính xác.
 

 

Trên đây là những chia sẻ của đội ngũ biên tập viên Phương Nam 24h để bạn có cái nhìn rõ hơn về thực trạng chuyển đổi số tại Việt Nam cũng như những xu hướng trong tương lai. Có thể thấy, chuyển đổi số không chỉ là một xu hướng mà hơn hết, đây còn là giải pháp, là hướng đi đúng đắn cho doanh nghiệp để có thể tăng trưởng và cạnh tranh trên thị trường hiện nay. Chính vì vậy, việc tăng cường và đẩy mạnh các hoạt động liên quan đến chuyển đổi số là điều vô cùng cần thiết mà các doanh nghiệp nên quan tâm hàng đầu để có được những lợi ích tích cực.